१३३३ पाठक संख्या
‘भागाभाग धेरै भयो, सबै कुरा भुलिदेऊ, अहिले नै तिम्रो माइत जानुपर्छ’, त्यो दर्दनाक घटनाभन्दा अगाडि आफ्ना पतिले भनेका कुरा सम्झँदै जर्का भन्छिन्, ‘यति भनेर मेरा पतिले मलाई लिएर हिँडे । तर, उनले मलाई अर्कै घरको एउटा बगैँचामा लगे । उनले अचानक चक्कुले जर्काको नाक काटिदिए । मलाई रक्ताम्य अवस्थामा छाडेर उनी त्यहाँबाट हिँडे ।’
०००
यो घटना अफगानिस्तानमा तालिबानको नियन्त्रणमा रहेको क्षेत्रको हो ।
१० हप्ताभन्दा बढी समय चोट सहेपछि जर्काले आशाको किरण देखिन् । उनको अनुहारलाई फेरि ठीक पार्नका लागि गरिएको अपरेसनपछि जब उनको पट्टी फेरियो, तब उनले डाक्टरलाई भनिन्, ‘म खुसी छु । मैले मेरो नाक फिर्ता पाएँ ।’
जर्काले हाते ऐनामा हेरिन्, उनको नयाँ नाक टाँका र रगतले ढाकेको थियो ।
अफगानिस्तानमा महिलाहरूविरुद्ध घरेलु हिंसा आमघटना हो । यूएन पपुलेसन फन्डले एक राष्ट्रिय सर्वेको हवाला दिँदै भनेको छ कि ८७ प्रतिशत अफगानी महिलाहरूले शारीरिक, यौन वा मनोवैज्ञानिकमध्ये कम्तीमा एक खालको हिंसाको सामना गर्नुपरेको छ ।
हिंसाको सबैभन्दा खराब घटनामा पति वा पुरुष नातेदारले महिलाहरूका विरुद्ध तेजाब वा चक्कुले आक्रमण गरेको पाइन्छ ।
जर्काले यस्तै हिंसाको सिकार हुनुपरेको थियो । पतिले उनको नाक काटिदिए । उनी भन्छिन्, ‘मेरा पति जे कुरामा पनि ममाथि शंका गर्थे ।’
आरोप लगाएर मात्र उनका पति चुप लागेर बस्दैन थिए । उनीमाथि कुटपिट गरिरहन्थे । ‘उनी मलाई अनैतिक र चरित्रहीन भन्थे । मैले उनलाई पटकपटक स्पष्टीकरण दिनुपर्थ्यो । म भन्थेँ– आरोप सबै झुट हो ।’
२८ वर्षीया जर्काको विवाह १० वर्षअघि भएको थियो । हाल उनको ६ वर्षको छोरा पनि छ । दैनिकजसो पतिको पिटाइ खाने गरेकी उनले कल्पना पनि गरेकी थिइनन् कि पतिले एक दिन नाक नै काटिदिनेछन् ।
जर्काले भनिन्, ‘जब मैले आफूलाई आज ऐनामा हेरेँ, तब आफ्नो नाक निकै रिकभर भएको पाएँ ।’
३ घण्टाको अपरेसनका क्रममा उनलाई लोकल एनेस्थेसिया दिइएको थियो ।
युद्धको विभीषिकासँग जुधिरहेको देशमा यस खालको अनुहारको पुनर्निर्माण (रिकन्स्ट्रक्सन) गर्नमा काबिल केही सर्जनहरूमध्ये डा. जलमई खान अहमदजईको नाम आउँछ । उनी पनि घाइतेको स्वास्थ्यमा देखिएको सुधारप्रति खुसी छन् ।
जर्काको अपरेसन निकै राम्रोसँग भयो । उनलाई कुनै संक्रमण छैन’, डा. खान भन्छन् ।
करिब १ दशकयता डा. खानले पति, पिता, र दाजुभाइको आक्रमणमा परेका दर्जनौँ महिलाको उपचार गरिसकेका छन् ।
इस्लामिक कानुनले अनुहारमा आक्रमण गर्नुलाई ठूलो अपराध ठान्छ तर यस्तो क्रुर काम रोकिएको छैन ।
लामो यात्रा
खैरकोट जिल्लाकी हुन् जर्का । यो जिल्ला काबुलबाट २ सय ५० किलोमिटर दक्षिणमा पाकिस्तानको सीमा छेउमा छ ।
उनी पढ्न, लेख्न जान्दिनन् । उनको गाउँ तालिबानको नियन्त्रणमा छ । स्थानीय नेता र चरमपन्थीहरूबीच भएको कुराकानीपछि उनी उपचारका लागि काबुल जान पाइन् ।
त्यो बेला डा. खान कोरोना भाइरसविरुद्ध लडिरहेका थिए । यो लडाइँमा उनले आफ्नै पत्नी गुमाएका थिए । ४९ वर्षका डा. खान जालालाबामा आफ्नी पत्नीको अन्तिम संस्कार गरी जर्काको उपचारमा खटिएका थिए ।
उनी भन्छन्, ‘जर्का मेरो सामु आउँदा उनको हालत निकै दर्दनाक थियो । उनको नाकमा डरलाग्दो गरी संक्रमण फैलिएको थियो ।’
उनले एन्टी–सेप्टिक र एन्टी–इनफ्लेमेटरी गोलीहरू दिए । जर्काको शरीरमा रगतको कमी थियो । रगत बढाउनका लागि उनलाई मल्टी–भिटाभिन ट्याब्लेट्स दिएर पठाइयो । ५ हप्तापछि जर्का फेरि काबुल आइन् । २१ जुलाईमा उनको सर्जरी भयो ।
जर्काले आफ्ना तस्वीरहरू खिच्न र घरेलु हिंसाका बारेमा गरिएको कुराकानी प्रकाशित गर्न सहमति जनाइन् ।
जर्काका पति पनि उनकै उमेर समानका हुन् । विवाह हुँदा जर्काको उमेर निकै कम थियो । उनलाई सम्झना छैन, विवाहका लागि उनको सहमति मागिएको थियो वा थिएन ।
विवाह
वर्षौँपछि उनलाई थाहा भयो कि उनका काकाले ‘डिल’ गरेका रहेछन्, जसले उनका पतिका ४ बहिनीमध्ये १ जनासँग विवाह गरेका थिए ।
उनी भन्छिन्, ‘मेरा काकाले वधूको मूल्य चुकाउन सक्दैन थिए । यस्तोमा उनले मेरो डिल गरी जिम्मा लगाए ।’
अफगानिस्तानमा केही अभिभावक केटासँग पैसा लिएर छोरीको विवाह गरिदिन्छन् । यद्यपि, यो अवैध हो तर यस्तो भइरहन्छ ।
विवाहपछि जर्कालाई थाहा भयो कि उनको पतिले आफ्ना सबै बहिनीमाथि हिंसा र मारपिट गर्थे । विवाहको १ वर्षपछि जर्काको पति दोस्रो विवाह गर्न चाहन्थे । अफगानिस्तानमा बहुविवाह असामान्य कुरा होइन ।
तर, उनका पतिले केटीका अभिभावकलाई दिन पर्याप्त पैसा जुटाउन सकेनन् । यही निराशा र रिसको मूल्य जर्काले चुकाउनुपरेको थियो ।
उनी भन्छिन्, ‘मलाई पिट्थे र म आफ्नो ज्यानलाई लिएर डराइरहन्थेँ ।’
मे महिनामा उनी भागेर माइत गइन् । पतिबाट छुटाइदिन उनले आफ्ना पितासामु हारगुहार गरिन् ।
घर छोड्नुअघि उनले पतिको अनुमति लिएकी थिइनन् । यस्तैमा उनका पति पनि ससुराली पुगे ।
‘एक रात म घरबाट बाहिर गएकी थिएँ । उनी बिहानमा मेरा अभिभावक भए ठाउँ आए । उनीसँग एउटा चक्कु थियो । उनले मेरा पितासँग छोरीलाई आफ्नो साथमा पठाइदिन भने । मेरा पिता र कजिन भाइहरूले उनलाई भने कि फेरि कुटपिट नगर्ने विश्वास नदिलाएसम्म नपठाउने भनिदिए’, जर्का सम्झन्छिन् ।
ग्यारेन्टर (साक्षी, जमानी) अगाडि राखेर अभिभावकसामु उनका पतिले अबदेखि हिंसा नगर्ने र जर्काको सुरक्षा गर्ने बाचा गरे । तर, सुसुरालीबाट घर फर्किएपछि हालत पहिलाभन्दा निकै खराब भइसकेको थियो ।
उनी भन्छिन्, ‘उनले मलाई फेरि पिटे । मलाई चक्कु लिएर खेदाए । म भागेर एक छिमेकीकहाँ पुगेँ । त्यो बेला त छिमेकीले मलाई बचाए । तर, यो एक अस्थायी समाधान थियो । उनले मलाई घरभित्र थुनेर भने– मलाई तेरो माइत लैजा ।’
तर, यो एउटा जाल थियो । पतिले जर्कालाई अर्कै घरमा लिएर गए । त्यहाँ पुगेपछि जर्कालाई धकेल्दै बगैँचातिर लिएर गए । उनका पतिसँग राइफल पनि थियो । उनी भन्छिन्, ‘उनले मलाई पक्रिए । आफ्नो गोजीबाट चक्कु निकाले र मेरो नाक काटिदिए ।’
दर्दनाक र रक्ताम्य
आफूलाई थाहै नदिई माइत गएको भन्दै उनले जर्काको नाक काटिदिएका थिए । जर्कालाई रक्ताम्य अवस्थामा छाडेर उनी त्यहाँबाट हिँडे । उनी भन्छिन्, ‘मलाई निकै पीडा भइरहेको थियो । धेरै रगत बगिरहेको थियो । मलाई सास लिनमै अप्ठेरो परिरहेको थियो ।’
उनको चिच्याहट सुनेर छिमेकीहरू मद्दतका लागि दौडिए । एक छिमेकीले उनको काटिएको नाकको भाग खोजेर निकाले ।
उनलाई स्थानीय डाक्टरकहाँ पुर्याइयो । तर, डाक्टरले नाकको काटिएको भागलाई जोड्न सम्भव नभएको बताए ।
रिकभरीको कोसिसमा रहेकी जर्का आफूलाई निकै कमजोर महसुस गर्छिन् । उनका पिता र नातेदार यो घटनाको बदला लिन चाहन्थे तर उनीहरूले जर्काका पतिलाई फेला पार्न सकेनन् ।
जर्का भन्छिन्, ‘मेरो माइती पक्ष निकै आक्रोशमा छन् । पतिलाई भेट्टाए मारिदिने भनिरहेका छन् । मेरा पिता र काकाहरूले ग्यारेन्टरको घरमा फायरिङ पनि गरे, ग्यारेन्टरलाई खुबै गाली गरे ।
जर्काका अभिभावकले हात पार्नुअघि नै प्रहरीले उनका पतिलाई पक्राउ गरी जेलमा हालिदियो ।
रक्तरञ्जित अनुहार
सुरूमा जर्काको उपचार स्थानीय स्तरमा भयो तर यो सन्तोषजनक थिएन ।
रगतले लतपतिएको देखिने जर्काको तस्वीर भाइरल बन्यो । त्यसैले पनि डा. खानको ध्यान जर्काको अवस्थातिर गयो ।
उनले जर्काको उपचार निःशुल्क गरिदिने घोषणा सामाजिक सञ्जालमा गरे । स्थानीय अधिकारीमार्फत् जर्कालाई काबुल लगियो ।
लोकल एनेस्थेसिया दिएर उनको सर्जरी भयो । जर्कालाई थाहा थियो, के भइरहेको छ ।
डा. खान उनको स्वास्थ्यप्रति अझै ध्यान दिइरहेका छन् । आवश्यक परे जर्कालाई लेजर ट्रिटमेन्ट वा सिलिकन इम्प्लान्ट्स पनि दिइने डा. खानको भनाइ छ ।
डा. खान भन्छन् कि उनले कुनै आम अफगान बिरामीसँग यस्तो उपचारका लागि २ हजार डलर लिन्थे । उनले ५ सय डलरको औषधि पनि जर्कालाई दिइसकेका छन् ।
जर्कालाई आफ्नो छोराको चिन्ता छ । ऊ अहिले आफ्नो बुबाको परिवारकै साथमा छ । उनी भन्छिन्, ‘मैले ३ महिनादेखि आफ्नो छोरा माशूकलाई देखेकी छुइनँ । म उसलाई ज्यादै माया गर्छु । ऊ मेरो साथ बसोस् भन्ने मेरो चाहना छ ।’ (बीबीसी)
